Wat gebeurt er als je burn-out raakt in de peri-menopauze? Wat als je óók nog ADHD hebt en je brein alle kanten opgaat? In deze blog deel ik mijn gesprek met hormoonexpert Jessica Elsinga. We doken diep in het vrouwelijke lichaam, stress, overprikkeling en de kracht van leefstijl. Een must-read als je richting de overgang gaat of gewoon meer wilt snappen van jezelf.
“De overgang is geen one size fits all – en al helemaal niet als je ook burn-outklachten hebt”
Evelien: Jessica, welkom! We gaan het vandaag hebben over iets waar veel vrouwen vragen over hebben: de overgang, burn-out en alles wat daartussen zit. Kun je kort uitleggen hoe jij met dit onderwerp werkt?
Jessica: Zeker! Ik begeleid vrouwen die in een verandering zitten – in het moederschap, werk of gezondheid. Steeds vaker merkte ik dat vrouwen met stressklachten ook hormonale disbalans hadden. Daarom heb ik me verder gespecialiseerd in hormonen en de invloed daarvan op mentale gezondheid en ziekteverzuim.
Wat is nu precies de overgang?
Jessica: De overgang zelf is letterlijk maar één dag: het moment dat je 12 maanden niet hebt gemenstrueerd. Alles daarvoor noemen we de premenopauze, en alles daarna de postmenopauze. De premenopauze begint gemiddeld rond je 40e, maar het kan ook eerder. Deze fase kan wel 10 tot 15 jaar duren!
Tijdens die periode dalen drie belangrijke hormonen: progesteron, oestrogeen en testosteron. Dat gaat niet geleidelijk, het schommelt. En dáár komen veel klachten vandaan.
Wat is het verschil met burn-out?
Jessica: Het grote verschil: bij een burn-out daalt vooral progesteron – omdat je lichaam te veel stresshormoon (cortisol) aanmaakt. Maar je oestrogeen daalt niet. Terwijl in de premenopauze al je hormonen schommelen of dalen.
Een ander verschil: burn-outklachten zijn meestal constant, terwijl hormonale klachten cyclisch zijn. Veel vrouwen voelen zich slechter vlak voor hun menstruatie of rond de eisprong, en hebben dan een paar dagen later ineens weer energie.
Evelien: Dat zie ik ook bij mijn klanten. Ze denken dan: “Oh nee, ik val terug!” terwijl het gewoon je cyclus is. Tracken helpt dan enorm.
Herkenbare klachten: slaap, stemmingen en libido
Jessica: Bij burn-out is inslapen vaak het probleem – je piekert, je lijf staat ‘aan’. In de overgang slaap je vaak prima in, maar word je halverwege wakker. Nachtelijk zweten en opvliegers horen daar ook bij.
Ook libido verschilt. Bij burn-out is die vaak compleet weg. In de premenopauze wisselt dat: dan kan het de ene maand top zijn, en de andere maand niks.
En lichamelijk? Bij de overgang zie je dingen als gespannen borsten, gewrichtspijn en huidveroudering. Burn-out geeft vaker spierspanning, druk op de borst, en hartkloppingen.
“Hou je cyclus bij, het geeft zóveel inzicht”
Evelien: Je noemt net al de cyclus. Waarom is het zo belangrijk om die bij te houden?
Jessica: Omdat je dan patronen gaat herkennen. PMS-klachten, onrust, brain fog, somberheid – alles hangt vaak samen met dalingen in oestrogeen of progesteron. Je leert wanneer je kwetsbaarder bent, en kunt daar je planning op aanpassen.
Leefstijl is de basis (en vaak het begin van herstel)
Jessica: Of het nu om burn-out of hormonen gaat: leefstijl is altijd stap één.
- Eet drie keer per dag zonder tussendoortjes
- Start je dag met eiwitten en vetten (géén yoghurt met muesli!)
- Vermijd suiker, alcohol en koffie (vooral na 14:00 uur)
- Drink 2 liter water per dag
- Zorg voor minimaal 400 gram groente
- En slaap op vaste tijden
Zeker bij ADHD of overprikkeling zijn bloedsuikerschommelingen funest. Een stabiele bloedsuiker geeft rust in je lijf én brein.
Je darmen en lever: onderschat maar essentieel
Jessica: Je kunt nog zo goed eten, maar als je darmen en lever het niet opnemen of verwerken, heeft je lijf er niks aan. Bij veel vrouwen zijn de darmen kwetsbaar door stress of burn-out.
Let op:
- Is je ontlasting onregelmatig, te dun of te hard?
- Heb je vaak een opgeblazen buik na zuivel, tarwe of suiker?
Dan kan het tijd zijn om tijdelijk koemelk of gluten te schrappen, meer vezels te eten en je darmen te ondersteunen met pre- of probiotica. De lever speelt ook een sleutelrol, want daar worden o.a. je oestrogenen afgebroken.
En als leefstijl niet genoeg is?
Jessica: Geef leefstijl minimaal drie maanden een serieuze kans. Merk je dan nog geen verschil? Dan kun je denken aan suppletie of bio-identieke hormonen (zoals Utrogestan voor progesteron of oestradiol-gel).
Maar: altijd onder begeleiding, en let goed op de combinatie. Oestrogeen mag je niet gebruiken zonder ook progesteron te ondersteunen – anders vergroot je het risico op bijwerkingen.
ADHD, autisme en hormonale schommelingen
Evelien: Veel vrouwen met een neurodivers brein herkennen zich hier extra in. Klopt dat?
Jessica: Absoluut. ADHD en autisme maken je gevoeliger voor schommelingen in dopamine en serotonine. En guess what? Juist hormonen als oestrogeen en progesteron beïnvloeden die neurotransmitters. Vandaar dat de overgang zwaarder kan zijn voor neurodivergente vrouwen.
Medicatie: ja of nee?
Jessica: Medicatie kan tijdelijk helpen – zoals antidepressiva (soms alleen in de PMS-weken) of ADHD-medicatie. Maar alles wat je slikt gaat via je lever. Dus zorg óók goed voor die lever, anders beland je in een vicieuze cirkel.
Tot slot: wat moet elke vrouw weten?
Jessica: Je hebt geen controle over de overgang, maar wél over je klachten. Je hoeft het niet zelf uit te zoeken. Houd je cyclus bij, pak leefstijl aan, en als dat niet genoeg is: zoek hulp van iemand die breder kijkt dan alleen bloedwaarden.
🔗 Meer weten over Jessica Elsinga?
Instagram: @jessica_elzinga
Website: www.jessica-elzinga.nl
🎧 Luister de hele aflevering (#141) in de podcast ‘Herstellen van Burn-out’
